Welkom op het eerste blogartikel van Idea: praktijk voor zingeving en filosofie. In deze reeks korte blogartikelen duiken we telkens in het gedachtegoed van een denker op het vlak van zingeving (of filosofie). In dit blogartikel zullen we onze aandacht vestigen op het boek 'Man's Search for Meaning' van Viktor Frankl.

Wat is de betekenis van dit alles? Wat betekent hetgeen dat mij in het leven overkomt? Deze en andere gelijkaardige vragen zijn universeel en zijn vragen die mensen zich al eeuwen stellen, het zijn dezelfde vragen waar Frankl mee worstelde toen hij slachtoffer werd van een van de verschrikkelijkste gebeurtenissen van onze geschiedenis, de holocaust.

Hoewel "Man's Search for Meaning" voor het eerste werd gepubliceerd in 1946 en dus meer dan 70 jaar oud is en zich afspeelt tijdens een van de verschrikkelijkste gebeurtenissen uit onze geschiedenis, blijft het werk buitengewoon relevant voor onze hedendaagse cultuur. Ondanks de veranderingen in onze moderne maatschappij blijven de vragen die Frankl opwerpt een essentieel aspect van het menselijk bestaan kenmerken. Een van de redenen waarom Frankl's werk relevant blijft, is de universele aard van de vragen die hij aanpakt.

Frankl is grondlegger van 'logotherapie', een vorm van psychotherapie gebaseerd op betekenis. In tegenstelling tot andere vormen van psychotherapie is logotherapie niet rechtstreeks gericht op onze emoties of ons gedrag.

In dit blogartikel gaan we geen samenvatting geven van Frankl's werk, wel bekijken we twee kernideeën/concepten die hij aanhaalt, namelijk hoe we betekenis kunnen vinden in ons lijden en het belang van doelgerichtheid.

Een van de belangrijkste aspecten van Frankl's werk is zijn overtuiging dat betekenis ook te vinden is in ons lijden. Dit is natuurlijk geen eenvoudige stelling. Het is geen poging om het leed waar we allemaal mee geconfronteerd worden te minimaliseren, Integendeel. Frankl erkent de complexiteit en de diepte van menselijk lijden. Frankl daagt ons uit om onze eigen ervaringen van lijden te onderzoeken, hoe groot of klein ze ook zijn. Het nodigt uit tot een diepere reflectie over de betekenis van pijn, verdriet en zelfs wanhoop. Het spoort ons aan om voorbij de oppervlakte te kijken en te zoeken naar de verborgen lessen en kansen tot groei die zelfs in de donkerste momenten kunnen schuilen

Stel je bijvoorbeeld voor dat je een periode in je leven hebt doorgemaakt waarin alles leek te wankelen. Een tijd van intense pijn, verlies of onzekerheid. Op het eerste gezicht lijkt deze ervaring wellicht uitzichtloos en zinloos. Maar wanneer we dieper graven, kunnen we soms een verschuiving in perspectief ervaren. We kunnen ons realiseren dat zelfs in onze meest kwetsbare momenten, er een potentieel is voor groei. Misschien herinner je je een tijd waarin je geconfronteerd werd met een immense uitdaging. Je voelde je overweldigd en verloren, misschien zelfs verslagen. Maar na verloop van tijd begon er iets te verschuiven. Je ontdekte een ongekende veerkracht in jezelf. Je merkte op dat je in staat was om met een dieper inzicht naar jezelf en de wereld om je heen te kijken. Het leed, hoe intens ook, opende een deur naar een nieuwe manier van begrijpen en zijn.

Hoewel pijn en lijden deel zijn van het leven, stelt Frankl niet dat we pijn zomaar moeten omarmen als een onvermijdelijk onderdeel van het leven. Het betekent wel dat we, wanneer we geconfronteerd worden met moeilijkheden, kunnen streven naar een begrip dat verder reikt dan oppervlakkig lijden. We kunnen ons openstellen voor de mogelijkheid dat zelfs in onze diepste dalen, er een zaadje van betekenis kan liggen, wachtend om te ontkiemen.

Frankl's idee daagt ons uit om te kijken naar ons lijden als een potentieel pad naar groei en ontwikkeling. Het nodigt ons uit om niet enkel te overleven, maar te gedijen, zelfs in de meest uitdagende omstandigheden. Het herinnert ons eraan dat we, ondanks de pijn die het leven soms met zich meebrengt, een diepgaand gevoel van betekenis kunnen cultiveren. En dat, misschien wel, is een van de meest waardevolle lessen die we kunnen leren.

Een ander cruciaal principe in de logotherapie van Viktor Frankl is het belang van een duidelijk doel in ons leven. Dit gaat verder dan een simpel verlangen naar plezier of gemak. Het draait om een diepgewortelde drang om bij te dragen aan iets groters dan onszelf.

Stel je voor dat je een doel hebt dat je diep raakt. Het kan iets persoonlijks zijn, zoals het najagen van een langgekoesterde droom, of iets dat betrekking heeft op een groter geheel, zoals het helpen van anderen. Het maakt niet uit wat het is, zolang het voor jou betekenis heeft. Een doel geeft je leven richting en betekenis.

Dit is niet zomaar een theoretische oefening. Het vereist actie, concrete stappen in de richting van datgene wat jij waardevol acht. Laten we bijvoorbeeld zeggen dat je een passie hebt voor onderwijs. Jouw doel kan dan zijn om een educatief programma op te zetten voor kansarme kinderen. Dit doel drijft je om in actie te komen, om lessen te plannen, middelen te verzamelen en samen te werken met anderen die dezelfde missie delen.

Natuurlijk kan het stellen van een doel intimiderend zijn, vooral als het groots en ambitieus is. Maar dat is juist de kracht van doelgerichtheid. Het daagt ons uit om uit onze comfortzone te stappen, om te groeien en te evolueren.

Stel je voor dat je als doel hebt om een boek te schrijven. In het begin lijkt het een berg van een taak. Maar naarmate je de eerste hoofdstukken schrijft, groeit het vertrouwen. Je ziet het doel niet langer als een onbereikbare piek, maar als een uitdaging die je stap voor stap kunt overwinnen.

Frankl herinnert ons eraan dat een doel niet statisch is. Het verandert en groeit met ons mee. Wat vandaag betekenisvol is, kan morgen anders zijn. Het is belangrijk om flexibel te blijven en ons doel aan te passen aan nieuwe inzichten en omstandigheden.

In essentie spoort Frankl ons aan om te reflecteren over wat écht belangrijk is voor ons en daar actief naartoe te werken. Hij herinnert ons eraan dat een leven met betekenis niet passief is, maar vraagt om bewuste keuzes en toegewijde actie. Het nodigt ons uit om onze unieke bijdrage aan de wereld te ontdekken en te omarmen. En dat, misschien wel, is een van de meest bevredigende paden die we kunnen bewandelen.